Waarom kwamen de VS zo laat in de Eerste Wereldoorlog? Tweeënhalf jaar na het begin van het conflict, precies 106 jaar geleden, op 6 april 1917, verklaarde het Amerikaanse Congres de oorlog aan het Duitse Rijk. Om deze late betrokkenheid te verklaren, moeten we eerst teruggaan naar de 19e eeuw. Op 2 december 1823 hield de vijfde president van de Verenigde Staten, James Monroe, een toespraak voor het Congres waarin hij een duidelijke doctrine inzake buitenlands beleid uiteenzette: Amerika stond niet langer open voor kolonisatie; elke Europese inmenging in de politiek van het continent zou worden beschouwd als een bedreiging voor de vrede; de Verenigde Staten zouden zich niet mengen in Europese aangelegenheden. Dit was een bevestiging van de neutraliteit en het isolationisme die het beleid van het land tot het begin van de 20e eeuw zouden kenmerken. Deze doctrine stelde hen in staat om bepaalde staten die tot de Europese mogendheden behoorden, zoals Florida, Texas, Californië en Arizona, terug te winnen. Bovendien zou het land later, aan het einde van de 19e eeuw, ook militaire en financiële operaties lanceren in een groot aantal landen in Midden- en Zuid-Amerika, een expansionistisch en interventionistisch beleid dat president Theodore Roosevelt zou rechtvaardigen met het “corollarium van de Monroe-doctrine”, dat hij in zijn toespraak van 6 december 1904 voor het Congres uiteenzette. Dit controversiële corollarium zou bij sommige Europese leiders tot verontwaardiging leiden.
William Howard Thaft volgde Franklin Roosevelt op en was president van 1909 tot 1913. Bij de verkiezingen van 1912 werden Thaft en Theodore Roosevelt, die beiden een tweede ambtstermijn ambieerden, echter verslagen door Woodrow Wilson, die de 28e president van het land werd. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 verklaarde het land, trouw aan de Monroe-doctrine, zich neutraal. Het bleef echter niet werkeloos: Wilson probeerde onderhandelingen tussen de twee Europese kampen te organiseren, maar dit initiatief mislukte. Bovendien rechtvaardigden de Verenigde Staten door hun neutraliteit het voortzetten van de handelsbetrekkingen met zowel de Triple Entente als de Quadruplice. Ze hadden echter geen rekening gehouden met de reactie van het Verenigd Koninkrijk, dat al snel een zeeblokkade tegen Duitsland instelde om de bevoorrading van het land te stoppen. De reeks gebeurtenissen werd voortgezet met het begin van de Duitse onderzeecampagne, die zich richtte op de geallieerde handelsroutes in de zeeën rond de Britse eilanden en in de Middellandse Zee. Wat moest gebeuren, gebeurde: begin 1915 brachten Duitse onderzeeërs verschillende Amerikaanse schepen tot zinken, terwijl in mei van datzelfde jaar de torpedering van de RMS Lusitania, een Brits transatlantisch passagiersschip dat onder meer 125 Amerikanen vervoerde, voor grote opschudding zorgde. Wilson protesteerde tegen deze tragedie en eiste dat dit niet meer zou gebeuren. Deze gebeurtenis zou de aanzet geven tot de voorbereidingen van het land op een mogelijke deelname aan de oorlog.
De multi-etnische bevolking van de Verenigde Staten telde veel burgers afkomstig uit de oorlogvoerende landen en had aan het begin van de oorlog de wens uitgesproken neutraal te blijven ten opzichte van de gebeurtenissen aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. Maar geleidelijk aan begon deze wens om neutraal te blijven af te brokkelen, juist omdat de Duitsers het land ervan beschuldigden niet echt neutraal te zijn! Het spionagenetwerk onder leiding van Franz von Rintelen lanceerde namelijk verschillende sabotageoperaties op Amerikaans grondgebied om de aanvoer van grondstoffen naar de Entente-landen te verstoren. De meest opvallende vond plaats op 30 juli 1916 in Jersey City, New Jersey. Daar lag een klein eiland, Black Tom, dat dienst deed als opslagplaats voor de haven van New York, waar wagons met voorraden (munitie, explosieven) voor de Europese oorlogvoerende landen werden opgeslagen. De agenten van Von Rintelen plaatsten er brandbommen met vertraging, zogenaamde “potloodbommen”, waarvan de ontploffing een schokgolf veroorzaakte van ongeveer 5,5 op de schaal van Richter! Binnen een straal van 40 km werden ruiten vernield, vielen er meerdere doden en raakten vele mensen gewond. de schokgolf van de explosie bereikte zelfs het Vrijheidsbeeld, waarvan ongeveer honderd klinknagels losschoten. Het bezoek aan de arm en de fakkel van het monument werd onmiddellijk verboden en de toegang tot Liberty Island werd gedurende 10 dagen gesloten. Deze aanslag, net als de explosie van de munitiefabriek in Lyn, bestemd voor Rusland
Het rekening houden met de wens van het Amerikaanse volk om neutraal te blijven, was een cruciale verkiezingskwestie voor de presidentsverkiezingen van 1916, die Woodrow Wilson won, omdat hij zich tot dan toe aan deze wens had geconformeerd. Ondanks de gevolgen van de torpedo-aanvallen tijdens de onderzeebootoorlog bleef het land neutraal. Maar Wilson, die nu herkozen was, had meer vrijheid voor oorlogsinitiatieven. En inderdaad zou het jaar 1917 in meer dan één opzicht een keerpunt in de geschiedenis van het land betekenen. In januari onderschepte de Britse inlichtingendienst Room 40 een gecodeerd bericht tussen de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Arthur Zimmerman, en de Duitse ambassadeur in Mexico, Heinrich von Eckhardt, bekend als het Zimmerman-telegram. In deze geheime brief gaf de eerste de tweede de opdracht om een alliantie met Mexico voor te stellen, voor het geval dat de Verenigde Staten zich bij het conflict zouden aansluiten, een alliantie die zou resulteren in de teruggave van de staten Texas, Arizona en New Mexico aan Mexico. De Duitsers boden aan om de Mexicaanse oorlogsinspanningen te financieren. Ze stelden de Mexicaanse president bovendien voor om Japan uit te nodigen voor een soortgelijk akkoord. Uiteraard gaven de Britten deze communicatie door aan de Verenigde Staten, waarbij ze duidelijk wezen op het gevaar dat dit met zich meebracht. Het was een nieuwe – gigantische – stap in de richting van een oorlogsverklaring…
Zimmerman had in zijn telegram vanaf het begin duidelijk gemaakt dat Duitsland van plan was om op 1 februari 1917 de onderzeese oorlog zonder beperkingen te hervatten, wat hoogstwaarschijnlijk tot gevolg zou hebben dat de Verenigde Staten gedwongen zouden worden om Duitsland de oorlog te vZimmermanerklaren. Het voorstel voor een alliantie met Mexico was voor hen dus zowel gerechtvaardigd als noodzakelijk. Maar het land werd geconfronteerd met een burgeroorlog, kon niet hopen zijn buurland het hoofd te bieden en kon niet volledig vertrouwen op de beloofde financiering. Woodrow Wilson ontving het telegram van de Britten op 23 februari 1917, 23 dagen na de hervatting van de Duitse onderzeebootoorlog, die in maart vijf Amerikaanse schepen in de Noord-Atlantische Oceaan zou laten zinken en problematisch zou kunnen worden voor de bevoorrading van het Verenigd Koninkrijk. Geconfronteerd met deze bedreiging voor zijn handelsbetrekkingen met de Triple Entente en de belediging van het telegram, moest Wilson actie ondernemen. Hij bracht de pers snel op de hoogte van de inhoud van het telegram, die het aan de openbare opinie bekendmaakte. Dit leidde onvermijdelijk tot algemene opschudding, die een definitieve verandering in de mening van het Amerikaanse volk over de betrokkenheid van het land bij de oorlog teweegbracht. Het was inderdaad onmogelijk om onverschillig te blijven tegenover de Duitse initiatieven, het verbijsterende aantal slachtoffers in Europa, de wreedheden in België… Toen president Wilson op 2 april 1917 voor een speciale zitting van het Congres verscheen en zijn verklaring aflegde, was het dan ook niet verwonderlijk dat de Amerikaanse bevolking zich massaal achter de oorlog inzette.
Er valt nog duizend-en-een dingen te zeggen over deze oorlogsverklaring en de daaropvolgende gebeurtenissen, maar Dominique François kan daar beter over vertellen dan wij. Op 28 april om 20.00 uur zal de historicus en auteur in het museum de rol van dit expeditieleger in het conflict bespreken tijdens een lezing die ongetwijfeld boeiend zal zijn!
Réservations:
- infos@airborne-museum.org
- 02 33 41 41 35
